Kategoria: azbest

Odpady budowlane i rozbiórkowe

Art. 3 ust. 1 pkt 6a ustawy z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach definiuje odpady budowlane i rozbiórkowe jako odpady powstałe podczas robót budowlanych. Z kolei ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane określa, że przez roboty budowalne należy rozumieć budowę, a także prace polegające na przebudowie, montażu, remoncie lub rozbiórce obiektu budowlanego. Budowa to z kolei w świetle definicji legalnej wykonywanie obiektu budowlanego w określonym miejscu, a także odbudowa, rozbudowa, nadbudowa obiektu budowlanego (czyli budynku, budowli bądź obiektu małej architektury, wraz z instalacjami zapewniającymi możliwość użytkowania obiektu zgodnie z jego przeznaczeniem, wzniesionego z użyciem wyrobów budowlanych).

Wytwarzane zatem na etapie robót budowalnych pozostałości tego procesu (substancje i przedmioty, których pozbywamy się lub zamierzamy się pozbyć) są odpadami budowlanymi i rozbiórkowymi. Wyjątek stanowi niezanieczyszczona gleba i inne materiały występujące w stanie naturalnym, wydobyte w trakcie robót budowlanych, pod warunkiem, że materiały te zostaną wykorzystane do celów budowlanych w stanie naturalnym na terenie, na którym zostały wydobyte. Zatem masa ziemna jest traktowana jak odpad, gdy materiał został przetworzony lub wykorzystany do innych celów lub gdzie indziej, np. nastąpiło usunięcie lub przemieszczanie, przetransportowanie mas ziemnych w związku z realizacja jakiejś inwestycji, czy w sytuacji zdeponowania ziemi w innym miejscu niż miejsce wydobycia [Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 25 września 2024 r.; III OSK 366/23: cyt.: „…tak więc, a contrario masa ziemna jest traktowana jak odpad, gdy materiał został przetworzony lub wykorzystany do innych celów lub gdzie indziej, np. nastąpiło usunięcie lub przemieszczanie, przetransportowanie mas ziemnych w związku z realizacja jakiejś inwestycji, czy w sytuacji zdeponowania ziemi w innym miejscu niż miejsce wydobycia (wyrok NSA z 23 sierpnia 2016 r., sygn. akt IIOSK 2936/14). Gleba wydobyta w trakcie robót budowlanych i niewykorzystana na cel budowlany na terenie, z którego została wydobyta, jest odpadem (wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z 1 kwietnia 2021 r., sygn. akt II SA/Kr 227/20)].

Od 1 stycznia 2025 roku obowiązują szczególne zasady postępowania z odpadami budowlanymi i rozbiórkowymi – określone w art. 101a ustawy o odpadach.

Wytwórca odpadów budowlanych i rozbiórkowych jest obowiązany do zapewnienia wysegregowania z wytworzonych przez siebie odpadów budowlanych i rozbiórkowych, których powstaniu nie mógł zapobiec, co najmniej: drewna, metali, szkła, tworzyw sztucznych, gipsu i odpadów mineralnych, w tym betonu, cegły, płytek i materiałów ceramicznych oraz kamieni w celu zapewnienia przydatności do przygotowania do ponownego użycia, recyklingu lub innego odzysku, chyba że wysegregowanie nie jest technologicznie możliwe lub brak wysegregowania pozwala na przygotowanie do ponownego użycia, recykling lub inny odzysk.

Każdy, kto podejmuje działania powodujące lub mogące powodować powstanie odpadów, powinien takie działania planować, projektować i prowadzić przy użyciu takich sposobów produkcji lub form usług oraz surowców i materiałów, aby w pierwszej kolejności zapobiegać powstawaniu odpadów lub ograniczać ilość odpadów i ich negatywne oddziaływanie na życie i zdrowie ludzi oraz na środowisko, w tym przy wytwarzaniu produktów, podczas i po zakończeniu ich użycia.

W przypadku gdy wytwórcą odpadów budowlanych i rozbiórkowych jest osoba fizyczna niebędąca przedsiębiorcą, obowiązek wysegregowania z odpadów budowlanych i rozbiórkowych określonych frakcji wykonuje następny posiadacz odpadów, któremu ten wytwórca przekazał te odpady budowlane i rozbiórkowe.

Wytwórca odpadów budowlanych i rozbiórkowych oraz następny posiadacz odpadów (przejmujący odpady od osób fizycznych) mogą zlecić wykonanie obowiązku wysegregowania z odpadów budowlanych i rozbiórkowych określonych frakcji podmiotowi, posiadającemu określone uprawnienia tj.:
1) zezwolenie na zbieranie odpadów lub zezwolenie na przetwarzanie odpadów, lub
2) koncesję na podziemne składowanie odpadów, pozwolenie zintegrowane, decyzję zatwierdzającą program gospodarowania odpadami wydobywczymi, zezwolenie na prowadzenie obiektu unieszkodliwiania odpadów wydobywczych lub wpis do rejestru działalności regulowanej w zakresie odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości – na podstawie odrębnych przepisów, lub
3) wpis do rejestru w zakresie, o którym mowa w art. 50 ust. 1 pkt 5 ustawy o odpadach, w drodze umowy określającej dalsze zagospodarowanie wysegregowanych odpadów, zawartej w formie pisemnej pod rygorem nieważności.

Odpowiedzialność za wykonanie obowiązku wysegregowania z odpadów budowlanych i rozbiórkowych określonych frakcji, ponoszą solidarnie wytwórca odpadów budowlanych i rozbiórkowych, następny posiadacz odpadów (przejmujący odpady od osób fizycznych) oraz podmiot posiadający określone uprawnienia.

Posiadacz odpadów wysegregowanych z odpadów budowlanych i rozbiórkowych (tj. w szczególności: drewna, metali, szkła, tworzyw sztucznych, gipsu i odpadów mineralnych, w tym betonu, cegły, płytek i materiałów ceramicznych oraz kamieni) jest obowiązany do zapewnienia dalszego zagospodarowania tych odpadów zgodnie z następującymi zasadami:

  1. Odpady, których powstaniu nie udało się zapobiec, posiadacz odpadów w pierwszej kolejności jest obowiązany poddać odzyskowi.
  2. Odzysk polega w pierwszej kolejności na przygotowaniu odpadów przez ich posiadacza do ponownego użycia lub poddaniu recyklingowi, a jeżeli nie jest to możliwe z przyczyn technologicznych lub nie jest uzasadnione z przyczyn ekologicznych lub ekonomicznych – poddaniu innym procesom odzysku.
  3. Jeżeli jest to niezbędne do zapewnienia odzysku lub ułatwienia lub udoskonalenia tego odzysku, posiadacz odpadów, z wyjątkiem wytwórcy odpadów nieprowadzącego ich odzysku, przed odzyskiem lub podczas odzysku usuwa niebezpieczne substancje, mieszaniny i składniki z odpadów niebezpiecznych w celu zapewnienia przetworzenia tych odpadów w sposób zapewniający ochronę życia i zdrowia ludzi oraz środowiska i zgodnie z hierarchią postępowania z odpadami.
  4. Przez recykling rozumie się także recykling organiczny polegający na obróbce tlenowej, w tym kompostowaniu, lub obróbce beztlenowej odpadów, które ulegają rozkładowi biologicznemu w kontrolowanych warunkach przy wykorzystaniu mikroorganizmów, w wyniku której powstaje materia organiczna lub metan; składowanie na składowisku odpadów nie jest traktowane jako recykling organiczny.
  5. Odpady, których poddanie odzyskowi nie było możliwe z przyczyn technologicznych lub nie jest uzasadnione z przyczyn ekologicznych lub ekonomicznych, posiadacz odpadów jest obowiązany unieszkodliwiać.
  6. Składowane powinny być wyłącznie te odpady, których unieszkodliwienie w inny sposób było niemożliwe z przyczyn technologicznych lub nie jest uzasadnione z przyczyn ekologicznych lub ekonomicznych.
  7. Unieszkodliwianiu poddaje się te odpady, z których uprzednio wysegregowano odpady nadające się do odzysku.

Osobną kwestią pozostają odpady niebezpieczne powstające podczas prac budowalnych. Ze szczególnym uwzględnieniem odpadów zawierających azbest.

Azbest jest substancją o udowodnionym działaniu rakotwórczym, powoduje też pylicę azbestową, czy choroby opłucnej. Azbest występuje w powietrzu w niebezpiecznej formie mikroskopijnych włókien, przyczynia się do długotrwałego i utajonego rozwoju chorób, a jego szkodliwość jest często bagatelizowana. Był używany w budownictwie przede wszystkim do produkcji dachów (w latach 70. był tzw. boom na dachy z eternitu, które zawierały azbest), a także rur, elementów elewacji i innych. Produkcja wyrobów azbestowych została zakazana w Polsce ustawą o zakazie stosowania wyrobów zawierających azbest. Zgodnie z zapisami ustawy do 28 września 1998 r. zakończono m.in. produkcję płyt azbestowo-cementowych, a od 28 marca 1999 r. w naszym kraju obowiązuje zakaz obrotu azbestem i wyrobami zawierającymi azbest. W krajach Unii Europejskiej całkowity zakaz stosowania azbestu został wprowadzony 1 stycznia 2005 r. (źródło: https://www.nik.gov.pl/aktualnosci/usuwanie-azbestu.html)

W 2002 r. Rada Ministrów przyjęła krajowy „Program usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest stosowanych na terytorium Polski”. Jego realizacja zaplanowana została na lata 2003–2032. W 2008 r. Rada Ministrów przyjęła „Raport z realizacji w latach 2003–2007 Programu z 2002 roku”, a wnioski zawarte w tym dokumencie stanowiły wytyczne do opracowania „Programu Oczyszczania Kraju z Azbestu na lata 2009–2032”, który jest kontynuacją i aktualizacją Programu z 2002 roku. Program zakłada usunięcie i unieszkodliwienie wyrobów zawierających azbest do końca 2032 r. Jednocześnie Program ma na celu minimalizowanie negatywnych skutków zdrowotnych, powodowanych kontaktem z włóknami azbestowymi oraz zlikwidowanie szkodliwego oddziaływania na środowisko wyrobów zawierających azbest. (źródło: https://www.nik.gov.pl/aktualnosci/usuwanie-azbestu.html)

31.03.2023 – deadline – dla zarządzających składowiskami odpadów

31 marca 2023 roku (piątek) mija termin na przekazanie do WIOŚ przez zarządzającego składowiskiem odpadów wyników monitoringu składowiska odpadów przeprowadzonych w roku 2022.
Zarządzający składowiskiem odpadów jest obowiązany prowadzić monitoring składowiska odpadów we wszystkich fazach jego funkcjonowania (przedeksploatacyjnej, eksploatacyjnej i poeksploatacyjnej). Do fazy eksploatacyjnej składowiska odpadów zalicza się okres od dnia uzyskania pierwszej ostatecznej decyzji zatwierdzającej instrukcję prowadzenia składowiska odpadów do dnia zakończenia jego rekultywacji.

Zakres, czas i częstotliwość oraz sposób i warunki prowadzenia monitoringu składowiska odpadów szczegółowo określa rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 30.04.2013 r. w sprawie składowisk odpadów (Dz.U. z 2013r., poz.523). Szczegółowe wytyczne dot. monitoringu środowiska składowiska odpadów mogą także znajdować się w zatwierdzonej decyzją Marszałka Instrukcji prowadzenia składowiska lub zezwoleniu na przetwarzanie odpadów albo w pozwoleniu zintegrowanym.

Wyniki monitoringu należy przekazywać w terminie do końca pierwszego kwartału następnego roku kalendarzowego po zakończeniu roku, którego te wyniki dotyczą (art. 124, ust. 5 ustawy o odpadach).
Uwaga: zagrożone karą aresztu albo grzywny (art. 189, ust. 2, pkt 9). 

#odpady #składowisko #WIOŚ

Kompaktor na składowisku

Odpady. EMAS. ISO 14001. Konkluzje BAT. Porady i aktualności ochrony środowiska.